Μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της ΟΥΝΕΣΚΟ
Το 1870 ο Ερίκος Σλήμαν εξέπληξε τον κόσμο ανακαλύπτοντας την αρχαία Τροία και κατόπιν ανασκάπτοντας τις Μυκήνες (1876), την Τίρυνθα (1884) και άλλες αρχαίες πόλεις, απέδειξε ότι η Ιλιάδα και η Οδύσσεια του Ομήρου βασίζονταν σε ιστορικά γεγονότα μιας ξεχασμένης περιόδου. Αυτό εγκαινίασε νέες προοπτικές σε πολιτισμούς που άνθισαν κατά την Ηρωική Εποχή, πολύ πριν κατασκευαστεί ο Παρθενώνας στην Ακρόπολη των Αθηνών. Από τις ανακαλύψεις του γεννήθηκαν πολλά ερωτήματα. Πότε και από ποιούς κατασκευάστηκαν τα αρχαία ανάκτορα και οι πόλεις; Ποιά ήταν η λειτουργία των διαφόρων μνημείων; Ποιά η προέλευση αυτών των αρχαίων «Ελλήνων»; Τί πίστευαν; Τα προκλητικά αυτά ερωτήματα παραμένουν σε μεγάλο βαθμό εκκρεμή μέχρι τις μέρες μας.
Η παράδοση αναφέρει ότι τις Μυκήνες ίδρυσε ο Περσέας, εγγονός του βασιλέα του Άργους Ακρισίου. Ο Ακρίσιος χώρισε τη χώρα του σε διάφορα βασίλεια και έδωσε το Ηραίο στον αδελφό του Προίτο, τη Μιδέα και την Τίρυνθα και ο Περσέας, που ήταν γιος του Δία και της Δανάης, έφυγε για τη χώρα της Λυκίας. Επιστρέφοντας από εκει, σκότωσε, χωρίς να θέλει, τον παππού του και έδωσε στο Μεγαπένθη το βασίλειό του, το Άργος, ενώ πήρε από εκείνον το βασίλειο της Τίρυνθας.
Στην Τίρυνθα ο Περσέας έκτισε τις Μυκήνες και τους έδωσε αυτό το όνομα, γιατί του έπεσε εκεί ο «μύκης» (θήκη) απ' το ξίφος του ή γιατί ενώ διψούσε, βρήκε ένα μύκητα και τραβώντας τον είδε να υπάρχει η πηγή Περσεία, που υπάρχει και σήμερα.
Aλλοι λένε ότι η κόρη ή η γυναίκα του Ινάχου είχε το όνομα Μυκήνη. Από τον Περσέα ιδρύθηκε η δυναστεία των Περσειδών, στην οποία ανήκουν μικροί τετράγωνοι τάφοι. Απόγονοι αυτού ήταν ο Ηλεκτρύονας, ο Σθένελος και ο Ευρυσθέας, ο τελευταίος γόνος της δυναστείας, που φονεύθηκε από τους Hρακλείδες.
Μυκηναικοί τάφοι
Ισχυροί σεισμοί κατέστρεψαν τα μεγάλα ανάκτορα του μυκηναϊκού κόσμου στην Πελοπόννησο (Μυκήνες, Τύρινθα, Μιδέα) όπως προτείνει νέα έρευνα, που διεξάγεται από έναν γερμανό σεισμολόγο και μία ελληνίδα αρχαιολόγο.
Δεν ήταν δηλαδή αιτία η -αμφισβητούμενη ούτως ή άλλως- Κάθοδος των Δωριέων που μαθαίναμε στο σχολείο ούτε εξεγέρσεις κοινωνικών ομάδων όπως έχει επίσης ειπωθεί ή ακόμη αλλαγές στο κλίμα που κατέστρεψαν τις καλλιέργειες.
Μυκηναϊκός πολιτισμός
Έτσι ονομάστηκε ο πολιτισμός που αναπτύχθηκε με κέντρο τις Μυκήνες. Πρόκειται για τη λεγόμενη «μυκηναϊκή» η «υστεροελλαδική» περίοδο της αρχαίας ιστορίας. H περίοδος αυτή χωρίζεται στην πρώιμη υστεροελλαδική Ι (1600-1500 π.Χ.), στη μέση υστεροελλαδική ΙΙ (1500-1400 π.Χ.) και στη νεώτερη υστεροελλαδική ΙΙΙ (1400-1100 π.Χ.). Τα ευρήματα των ανασκαφών μας βοηθούν να γνωρίσουμε τους ανθρώπους που έζησαν στην περιοχή αυτή. Οι πελώριοι λίθοι που χρησιμοποιήθηκαν για την Πύλη των Λεόντων, μας μιλούν για τη δύναμη εκείνων των ανθρώπων, που προκαλούσαν κατάπληξη στους πολίτες των άλλων πόλεων, ώστε τα ονόμαζαν «Κυκλώπεια τείχη». Τα ανάκτορα, που είχαν για πυρήνα ένα ορθογώνιο κτίριο με πολλά διαμερίσματα γύρω, στολίζονταν με πολύχρωμες τοιχογραφίες. Τα διάφορα κοσμήματα, όπλα, δαχτυλίδια, ειδώλια (αγάλματα) μικρά και άλλα αντικείμενα, αλλά και τα εκτεταμένα οικιστικά κατάλοιπα, εντός και εκτός της ακρόπολης των Μυκηνών, μας αποκαλύπτουν τον τρόπο ζωής των Μυκηναίων. Ο μυκηναϊκός πολιτισμός άφησε κατάλοιπα σε όλο σχεδόν τον ελληνικό χώρο και δημιούργησε αποικίες στη Ρόδο και στη Κύπρο. Οι Μυκηναίοι, που ήταν Έλληνες, ήρθαν σε στενή επαφή με τους Κρητικούς και, όπως ήταν επόμενο, επηρεάστηκαν από το μινωικό πολιτισμό για τη δημιουργία τού δικού τους πολιτισμού. Ο πολιτισμός τους είναι κυρίως γνωστός από τις Μυκήνες, αν και ανάκτορά τους έχουν ανασκαφεί και στην Τίρυνθα και στην Πύλο.
Ο χρυσός δηλώνεται στα μυκηναϊκά κείμενα με ένα ιδεόγραμμα ή με τη λέξη ku-ru-so και οι τεχνίτες του ονομάζονταν ku-ru-so-wo-ko δηλαδή χρυσουργοί. Εκτός από τα κτερίσματα αναφορές περί χρυσού έχουμε του στα κείμενα των πινακίδων. Σ' ένα κατάλογο της Πύλου παραδίδεται ότι οι υψηλοί αξιωματούχοι του κράτους πλήρωναν στο ανάκτορο μια έκτακτη εισφορά σε χρυσό. Δε γνωρίζουμε ακριβώς τη μορφή με την οποία αποδίδονταν οι εισφορές αυτές. Ίσως ήταν ανεπεξέργαστος χρυσός σε ράβδους ή το βάρος των κοσμημάτων των αξιωματούχων. Ίσως όμως οι ποσότητες αυτές να αντιπροσώπευαν το σύνολο του χρυσού που υπήρχε στα ιερά που βρίσκονταν στη δικαιοδοσία των αξιωματούχων. Η Μάσχα του Αγαμεμνονα
Η Πύλη των Λεόντων είναι η κύρια είσοδος της ακρόπολης των Μυκηνών, του κύριου κέντρου του Μυκηναϊκού Πολιτισμού. Η πύλη κατασκευάστηκε στα μέσα του 13ου αιώνα π.Χ., κατά τη διάρκεια της δεύτερης επέκτασης των οχυρώσεων στις Μυκήνες.
Οι ποιητές, όμως, όπως και οι περιηγητές, τα βλέπουν αλλιώς τα πράγματα. Ο Γιώργος Σεφέρης αναζήτησε τον βασιλιά στην αργολική πεδιάδα, σε μιαν άλλη, λιγότερο γνωστή μυκηναϊκή θέση, την Ασίνη:
Από το μέρος του ήλιου ένας μακρύς γιαλός ολάνοιχτος
και το φως τρίβοντας διαμαντικά στα μεγάλα τείχη.
Κανένα πλάσμα ζωντανό, τ' αγριοπερίστερα φευγάτα
κι ο βασιλιάς της Ασίνης που τον γυρεύουμε δυο χρόνια
τώραάγνωστος, λησμονημένος απ' όλους κι από τον Ομηρο
μόνο μια λέξη στην Ιλιάδα κι εκείνη αβέβαιη,
ριγμένη εδώ σαν την εντάφια χρυσή προσωπίδα.
