Η Καρύταινα είναι χωριό της Γορτυνίας του νομού Αρκαδίας. Είναι χτισμένη σε κορυφή λόφου γύρω από το μεσαιωνικό κάστρο. Βρίσκεται στο χώρο της αρχαίας Βρένθης.
Πρόκειται για παραδοσιακό οικισμό, με υπέροχα λιθόχτιστα σπίτια, πέτρινα σοκάκια και θαυμαστές εκκλησίες. Κατά την είσοδό σας στο χωριό, θα δείτε την πηγή του Σπολάτη µε τον γεροπλάτανο και το πέτρινο κτίριο του Δημοτικού σχολείου, ενώ οι γειτονιές αναπτύσσονται από τη μια και την άλλη μεριά του στενού δρόμου.
Στο ΒΔ άκρο της βρίσκεται η εκκλησία του Αγίου Νικολάου, που κτίστηκε το 13ο αιώνα και στο εσωτερικό της βρίσκονται ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες τοιχογραφίες.
Λίγο πριν ακολουθήσετε το ανηφορικό δρομάκι για το κάστρο, μια περιπλάνηση στα στενά, γραφικά, αλλά ερημικά σοκάκια θα σας δώσει την ευκαιρία να δείτε όμορφα, διώροφα πέτρινα σπίτια με κόκκινες κεραμοσκεπές, πολλά από τα οποία χτίστηκαν στα μέσα του 19ου αιώνα, πλακόστρωτα δρομάκια και καλντερίμια.
Τα ψηλά αρχοντικά στέκουν αγέρωχα σε πείσμα του χρόνου, μάρτυρες του ένδοξου παρελθόντος, δίπλα σε καταπράσινες αυλές γεμάτες χρώματα και μυρωδιές, και εναλλάσσονται με ναούς των βυζαντινών χρόνων.
Από τους πιο γνωστούς είναι ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου, κτίσμα του 19ου αιώνα, όπου φυλάσσεται Ευαγγέλιο, δωρεά του Θ. Κολοκοτρώνη. Αξιόλογη είναι η εκκλησία του Αγίου Αθανασίου, του πολιούχου του χωριού.
Το τριώροφο, εντυπωσιακό και εξαιρετικά διακοσμημένο κωδωνοστάσιο της Ζωοδόχου Πηγής μαγνητίζει τον επισκέπτη. Το κωδωνοστάσιο είναι του 14ου αιώνα και ανήκει σε ναό της ίδιας χρονολογίας, ο οποίος όμως δε σώζεται. Ο σημερινός ναός είναι του 16ου αιώνα.
Ανηφορίζοντας προς το κάστρο έχετε μια πανοραμική θέα του οικισμού, ενώ μπροστά απλώνεται εντυπωσιακή η πεδιάδα της Μεγαλόπολης. Επιβλητική είναι και η εικόνα της από μακριά, οι βρύσες, τα γεφύρια και τα ξωκλήσια της γύρω περιοχής. Στο χωριό μπορούμε επίσης να θαυμάσουμε βυζαντινά κτίσματα, ερείπια τούρκικου χαμάμ, πέτρινες κρήνες και την υπέροχη φύση, αφού στο σημείο αυτό συναντώνται οι ποταμοί Λούσιος και Αλφειός. Η ευρύτερη περιοχή είναι γεμάτη με νερόμυλους και γεφύρια.
Το κάστροΧτισμένο τον 13ο αιώνα, το πετρόκτιστο φράγκικο κάστρο δεσπόζει στο μεγάλο βράχο πάνω από τον οικισμό της Καρύταινας. Αποτελεί λαμπρό παράδειγμα της βυζαντινής κυριαρχίας και αίγλης και μετατράπηκε σε καταφύγιο και προμαχώνας κατά την Τουρκοκρατία. Το επιβλητικό κάστρο, κυριαρχεί μέσα στο γαλήνιο Αρκαδικό τοπίο και σιωπηρά καταμαρτυρεί τη μεγάλη ιστορική παράδοση της περιοχής, τη μοναδικότητα της βυζαντινής τέχνης που κοσμεί πολλά σημεία του οικισμού, αλλά και τη λιτή αρχιτεκτονική της γραμμή, που διατηρείται αναλλοίωτη με τα χρόνια. Είναι χτισμένο στην κορυφή του λόφου στην περιοχή που ελέγχει το στενό πέρασμα το οποίο συνδέει την περιοχή της Μεγαλόπολης με την πεδιάδα της Ηλείας.
Η είσοδος του κάστρου βρίσκεται στη ΝΑ πλευρά του και προσεγγίζεται από μια πέτρινη σκάλα, ενώ στη νότια άκρη του, η θέα προς το Λυκαίο όρος, τον Αλφειό και τα αρκαδικά βουνά και τοπία, είναι επιβλητική. Κοντά στην είσοδο είναι και το βυζαντινό εκκλησάκι της Παναγιάς, γνωστό και ως «εκκλησιά του Κολοκοτρώνη», εξαιτίας ενός γειτονικού κτίσματος που φιλοξένησε τον Γέρο του Μοριά προσωρινά στη διάρκεια της Επανάστασης.
Το κάστρο έχει τριγωνικό σχήμα με συνολικό μήκος 110 μ. και πλάτος 40 μ., ενώ τα τείχη του σώζονται σε καλή κατάσταση, Το ύψος τους φτάνει τα 6-7 μ. και το πλάτος τα 1-2 μ. Ως υλικά κατασκευής έχουν χρησιμοποιηθεί πέτρες, τούβλα και πωρόλιθοι. Η είσοδος οδηγεί σε τετράγωνη αυλή όπου ξεχωρίζει ένας τετράγωνος πύργος. Ένα τμήμα της δυτικής πλευράς έχει υποχωρήσει στη χαράδρα. Στην ίδια πλευρά υπήρχε το κυρίως οίκημα του κάστρου.
Στην ανατολική πλευρά του κάστρου διακρίνονται τα υπολείμματα τετράγωνου πύργου (Πύργος της Λεβένταινας), διατηρημένο κτίριο του 15ου αιώνα, με εντυπωσιακό κεραμικό διάκοσμο. Στο νότιο μέρος της αυλής υπήρχε θολωτή δεξαμενή πάνω στην οποία βρισκόταν η κατοικία του φεουδάρχη. Η γενική αίσθηση στο εσωτερικό του μαρτυρά ότι δεν έχει τύχη μεταχείρισης ανάλογης της ιστορικής σημασίας του.
Η θέα από την κορυφή του κάστρου στις πεδιάδες της Μεγαλόπολης και της Ηλείας είναι πραγματικά εντυπωσιακή και σίγουρα αποζημιώνει τον επισκέπτη. Βλέποντας το χωριό αναλογίζεται κανείς πόσες περιπέτειες, μάχες και ανακατατάξεις έχουν διαδραματιστεί στα σοκάκια της Καρύταινας και στο εσωτερικό του κάστρου της στο πέρασμα των αιώνων που ο τόπος πέρασε διαδοχικά στα χέρια Φράγκων και Τούρκων κατακτητών μέχρι την απελευθέρωση. Μνήμες και ιστορίες από το φεουδαρχικό παρελθόν της, από τους βυζαντινούς χρόνους των Παλαιολόγων και την τουρκική κυριαρχία, μέχρι τα ηρωικά χρόνια της Επανάστασης του '21, μπερδεύονται δημιουργώντας μια ατμόσφαιρα που δικαιολογεί το χαρακτηρισμό «Τολέδο της Ελλάδας».
Αξιοθέατα
Αξίζει να επισκεφτεί κανείς τούτο τον τόπο, τον γεμάτο ιστορία και δόξα, με το θαυμάσιο τοπίο. Η Καρύταινα κάθε καλοκαίρι γεμίζει ασφυκτικά από επισκέπτες που θαυμάζουν το ωραίο τοπίο και μαγεύονται από τους θρύλους που είναι δεμένοι με τον τόπο και τους ανθρώπους του. Με την ιστορία του για την οποία μιλάνε όλα γύρω σου. Τα στενά δρομάκια της, οι πύργοι και τα κάστρα της, τα αρχοντικά της αλλά και οι πέτρες ακόμα. Ο οικισμός είναι δεμένος με θρύλους και με σπουδαία ιστορικά γεγονότα που σημάδεψαν την πορεία του Έθνους.
Έχει αξιόλογα μνημεία που συγκινούν τον επισκέπτη: Το Κάστρο με την τάπια, τις πολλές βυζαντινές εκκλησιές (μεταξύ των οποίων ο Άγιος Νικόλαος και η Παναγιά) που μαρτυρούν την ιστορία και την αρχοντιά του τόπου, καθώς και τον τεράστιο ιστορικό ρόλο που έπαιξε από το 1200 μέχρι και το 1700. Το φράγκικο κωδωνοστάσιο της Ζωοδόχου πηγής, που χτίστηκε το 14ο αιώνα, την ίδια περίοδο με το κάστρο. Τους τρεις αξιόλογους πύργους. Το σπίτι του Κολοκοτρώνη, τη βρύση του Σπολάτη, τη θαυμάσια αρχιτεκτονική των πέτρινων σπιτιών, τη γέφυρα του Αλφειού με τους θρύλους της. Τα πανέμορφα καφενεδάκια, τις πέτρινες κρήνες, τα γεφύρια και τα υπέροχα στέκια της.
Θα βρει, ακόμα, αγάπη και φιλοξενία. Στην ταβέρνα το «Κονάκι», που λειτουργεί, θα δοκιμάσει νόστιμα παραδοσιακά φαγητά, ενώ στη ψησταριά του Αγ. Αθανασίου θα βρει, εκτός των άλλων, νόστιμο καλοψημένο σουβλάκι. Στην κεντρική πλατεία λειτουργεί σύγχρονη καφετέρια «Η Βρένθη» και ξενοδοχείο με το ίδιο όνομα, με σπιτίσιο περιβάλλον κι ευχάριστη διαμονή, όλες τις εποχές του χρόνου. Υπάρχουν και ενοικιαζόμενα δωμάτια με απεριόριστη εξυπηρέτηση. Σε 2-3 χλμ. υπάρχει το κέντρο «Παπάκια», όπου βρίσκει κανείς ό,τι φανταστεί, ακόμα και «ζωολογικό κήπο» με άγρια ζώα και πουλιά. Τέλος, στο Λούσιο ποταμό, όποιος θέλει, μπορεί να ψαρέψει λαχταριστές πέστροφες.
Διαδρομές γύρω από την ΚαρύταιναΣτο κέντρο του Μοριά, πάνω από τον Αλφειό, η Καρύταινα περιβάλλεται από την υπέροχη αρκαδική φύση και δένει αρμονικά με το γύρω τοπίο. Ορμητήριο για πολλές περιηγήσεις όχι μόνο στη Γορτυνία αλλά και σε ολόκληρη την Αρκαδία, η Καρύταινα υποδέχεται κάθε επισκέπτη με ζεστασιά και φιλόξενη διάθεση. Από την Καρύταινα, ο επισκέπτης μπορεί να ακολουθήσει μαγευτικές διαδρομές προς κάθε σημείο της Αρκαδίας. Επισκεφτείτε: Τον ποταμό Αλφειό, που σχηματίζει στα δυτικά της ένα μεγάλο φαράγγι, συμβάλλοντας στη φυσική οχύρωση της περιοχής. Αξίζει να αναφερθούμε στα πετρόκτιστα γεφύρια της περιοχής, όπως στο γεφύρι του Μελίκη (έργο του 12ου αιώνα, ανακαινισμένο το 1440 από τον Μανουήλ Μελίκη, με μήκος 50 μ. και 5 τόξα, μόλις λίγα χιλιόμετρα από το κάστρο, στο μονοπάτι που ένωνε την Καρύταινα με τη Μεσσηνία. Δίπλα του υπάρχει μικρή εκκλησία της ίδιας χρονολογίας).
Πάνω στον Αλφειό και κοντά στο χωριό, σώζονται δύο παραδοσιακά γεφύρια, το γεφύρι του Κούκου και το γεφύρι της Καρύταινας - Ατσίχολου (3 χλμ. περίπου από το χωριό), που συνέδεε το κάστρο της Καρύταινας με τη Μεσσηνία κατά τον Μεσαίωνα, ενώ δίπλα του περνάει ο αυτοκινητόδρομος που συνδέει την Καρύταινα με τη Μεγαλόπολη. Από το γεφύρι Ατσίχολου διοργανώνονται για τους λάτρεις των σπορ, από εταιρείες εναλλακτικού τουρισμού, πολλές αθλητικές δραστηριότητες, όπως rafting, rappel και kayak.
Έξω από την Καρύταινα υπάρχει το μεγάλο σπήλαιο της Καβίας κι ο καταρράκτης Βρόντου (στο γεφύρι του Κούκου). Στην περιοχή αυτή λειτουργούσαν στο παρελθόν πολλοί νερόμυλοι και νεροτριβές (βιομηχανικές εγκαταστάσεις μίας άλλης εποχής), ερείπια των οποίων σώζονται ακόμα. Το Λούσιο ποταμό με το επιβλητικό φαράγγι, τα παραδοσιακά γεφύρια και τις κατάφυτες όχθες που είναι γεμάτες πλατάνια. Στις όχθες των δύο ποταμών, αλλά και στην κοιλάδα που απλώνεται μπροστά στην Καρύταινα, οι μοναδικές εναλλαγές του τοπίου σε συνδυασμό με την οργιώδη βλάστηση που κυριαρχεί, δημιουργούν ένα εντυπωσιακό σκηνικό απαράμιλλης φυσικής ομορφιάς που αποζημιώνει τους επισκέπτες. Η πρόσβαση γίνεται είτε από μονοπάτια, είτε με βάρκες.
Τα ερείπια της αρχαίας Γόρτυνας, δίπλα στο Λούσιο, όπου σώζονται τα περίφημα αρχαία λουτρά του Ασκληπιού, αλλά και τη Μονή Καλαμίου, που προσελκύουν πολλούς επισκέπτες από όλο τον κόσμο που θέλουν να γνωρίσουν από κοντά τον μαγευτικό αυτό τόπο. Πόλος έλξης για όλη την περιοχή, αποτελεί και το υπέροχο ελατοδάσος του Μαινάλου, που προσφέρεται για μοναδικές διαδρομές και περιπάτους και το ανακαινισμένο χιονοδρομικό κέντρο που καλύπτει όλες τις απαιτήσεις για ιδανικές χειμερινές αποδράσεις. Το ιερό του Διός, στο Λυκαίο όρος, όπου θα συναντήσετε τη Λυκόσουρα, την αρχαιότερη πύλη του κόσμου. Την πανέμορφη και γραφική Ανδρίτσαινα. Ο δρόμος είναι για κάθε ταξιδιώτη μια αξέχαστη εμπειρία μέσα στην αρκαδική φύση. Μαζί με τη Στεμνίτσα, τη Δημητσάνα και την Ανδρίτσαινα, η Καρύταινα είναι ένα από τα διαμάντια της αρκαδικής γης, με αξιόλογα κάλλη και ιστορία, που υπόσχονται αξέχαστες εμπειρίες, υπέροχα τοπία, παραδοσιακή ζωή και ξεκούραση πλάι στη φύση. Όταν την επισκεφθείτε, σίγουρα θα θαυμάσετε την εξαιρετική, παραδοσιακή αρχιτεκτονική της. Τα περισσότερα σπίτια στην Καρύταινα έχουν χτιστεί το 19ο αιώνα, τα σοκάκια της είναι λιθόστρωτα και οι βόλτες μέσα στο χωριό, πραγματικά υπέροχες.
Οι λιγοστοί γέροντες, που μένουν ακόμα εδώ, ζουν με τις αναμνήσεις του παρελθόντος, με την ιστορία της, τη δόξα της, τους θρύλους της και με τη φωτογραφία της στο πεντοχίλιαρο, μαζί με τον μπαρουτοκαπνισμένο Γέρο του Μοριά.
Κάποιοι μάλιστα από αυτούς (σε πείσμα των καιρών) συντηρούν ένα-δυο μαγαζιά που υπάρχουν στο χωριό και μέσα από τις συζητήσεις τους αναπολούν και νοσταλγούν τα περασμένα χρόνια, όταν το χωριό είχε ακόμα ζωντάνια.
omorfataxidia.com
