.jpg)
| <<Moro em Lisboa»* τραγουδούν οι Madredeus και το ταξίδι μας στην πρωτεύουσα της Πορτογαλίας αρχίζει... με πολλή μουσική και ένα ποτήρι δροσερή λευκή σαγκρία Με μικρά κομμάτια φρέσκου πορτοκαλιού. «Η Λισαβώνα είναι από τις πιο πολυτραγουδισμένες χώρες του κόσμου. Εχουν γραφτεί πάνω από χίλια fados για χάρη της», λέει η Joana Amendoeira, μία από τις καλύτερες νέες τραγουδίστριες του είδους της Πορτογαλίας. Η ίδια μάς υποδέχεται στην αγαπημένη της πρωτεύουσα και μας τη συστήνει μέσα από τα fados. Κάπως έτσι ταξιδεύουμε παρέα διακόσια χρόνια πίσω, όταν στο λιμάνι της Λισαβώνας, όπου και γεννήθηκαν τα πρώτα fados, πήγαιναν και έρχονταν άνθρωποι, κουλτούρες και εμπειρίες απ’ όλο τον κόσμο και βέβαια από τις πορτογαλικές τότε αποικίες· Αφρικανοί από το Πράσινο Ακρωτήριο, τη Μοζαμβίκη και την Ανγκόλα, Βραζιλιάνοι που ταξίδεψαν από την άλλη άκρη του Ατλαντικού και μαζί τους οι Αραβες που είχαν απομείνει στην Ιβηρική χερσόνησο. Ενα χαρμάνι ανθρώπων, που εξηγεί τη σημερινή πολυπολιτισμική εικόνα της πόλης. Μια πόλη και μια χώρα που βιώνει και αυτή την κρίση της εποχής (και της Ευρωπαϊκής Ενωσης -μην ξεχνάτε ότι βρισκόμαστε οικονομικά στην ίδια σχεδόν κατάσταση), αλλά συγχρόνως απαλύνει τον... πόνο της έχοντας ήδη υποδεχτεί το φετινό καλοκαίρι στις παραλίες του ποταμού Τάγου που τη διασχίζει και του Ατλαντικού ωκεανού, που συναντά το μεγάλο ποτάμι βγαίνοντας από τη Λισαβώνα. «Τα fados», συνεχίζει η Joana, «δεν έχουν μονάχα νοσταλγικό περιεχόμενο. Υπάρχουν και χαρούμενα ποιήματα που μιλούν για τις γειτονιές της πόλης, τους ανθρώπους, την καθημερινή τους ζωή, το κάστρο, το λιμάνι». Και πράγματι, ακόμη και σήμερα, η εικόνα της επταλόφου πρωτεύουσας (ουκ ολίγες οι ανηφόρες και οι κατηφόρες της -δύσκολη η ρυμοτομία της) με τα χαρούμενα κτίρια ντυμένα με χρωματιστά πλακάκια (azulejos), τις τεράστιες μπουγάδες που απλώνουν με τον τρόπο τον παλιό -τραβώντας τα σχοινιά μέσα από μικρά παράθυρα και τα κίτρινα παλαιικά τραμ που τρέχουν πάνω-κάτω ανάμεσα στα πιο στενά δρομάκια, δεν μπορεί παρά να αποτελεί πηγή έμπνευσης και για τους ντόπιους, αλλά και για τους επισκέπτες της. «Οταν έρχεσαι πρώτη φορά σε έναν τόπο, καλό είναι να ξεκινάς από τα πιο τουριστικά», μας λέει αργότερα ο Πορτογάλος συγγραφέας José Luίs Peixoto. Κι εμείς λέμε να ακολουθήσουμε τη συμβουλή του. Η πόλη, άλλωστε, είναι μεν τουριστικός προορισμός, ο αριθμός των επισκεπτών της ωστόσο δεν κουράζει - δεν έχει γίνει ακόμα Βαρκελώνη. Baixa και Ciado, Bairro Alto και Alfama, οι τέσσερις γειτονιές του κέντρου όπου κινούμαστε αρχικά, με όχι και τόσο ευδιάκριτα τα όρια μεταξύ τους. Η βόλτα αρχίζει από την Praça do Comércio (Baixa) με την τεράστια ασπίδα (Arco da Rua Augusta) που χτίστηκε αμέσως μετά τον καταστροφικό σεισμό του 1755, εξαιτίας του οποίου η πόλη ανοικοδομήθηκε πάλι από την αρχή. Από εδώ ξεκινάει και ο ομώνυμος εμπορικός πεζόδρομος (Rua Augusta), κάτι σαν τη δική μας Ερμού. Στον αριθμό 24, αξίζει μια στάση στο Μουσείο Μόδας και Ντιζάιν (MUDE, www.mude.pt), με περισσότερα από 1.000 αντικείμενα ντιζάιν και 1.200 μόδας διάσημων σχεδιαστών, όπως ο Ζαν Πολ Γκοτιέ, η Βίβιαν Γουέστγουντ και ο Ιβ Σεν Λοράν. Από την κάθετη μικρή οδό Rua da Conceiçao παίρνουμε το τραμ Νο 28 (2,50 ευρώ το εισιτήριο), την πιο δημοφιλή γραμμή της πόλης -πάντοτε ασφυκτικά γεμάτο και ενίοτε με λαθρεπιβάτες που πιάνονται από τα παράθυρα!-, για να φτάσουμε στο κάστρο (Castelo de S. Jorge - είσοδος: 7 ευρώ), να χαλαρώσουμε στο πάρκο του, να επισκεφτούμε το μικρό του μουσείο και, φυσικά, να χαζέψουμε τη θέα από τα τείχη του. Με τόσους λόφους, η Λισαβώνα διαθέτει δεκάδες σημεία με ωραία θέα - κάποια από τα οποία μας επισημαίνουν οι Πορτογάλοι φιλοξενούμενοι της στήλης μας στις επόμενες σελίδες! Δεδομένου ότι από τη Rua Augusta μπορούμε να φτάσουμε και πεζή (με καπελάκι και αντηλιακό - ο ήλιος της Λισαβώνας είναι αμείλικτος και το φως της δυνατό και... πολύ, πολύ λευκό!), το τραμ No 28 αξίζει να το (ξανα)πάρουμε μόνο και μόνο για τη βόλτα. Το ξύλινο όχημα περνάει από κάθε μικρό στενάκι της γραφικής Alfama -ορισμένες φορές ίσα που χωράει- σε μια διαδρομή... άλλης εποχής (σ.σ. δείτε στο youtube.com το τρέιλερ της ταινίας του Βιμ Βεντερς «Lisbon Story», και μετά δείτε και την ταινία!). Επιστροφή και πάλι στο κέντρο, στην πολυσύχναστη πλατεία Rossio, κλασικό σημείο των βραδινών και όχι μόνο ραντεβού, όπως και η κεντρική πλατεία του Bairro Alto. Στα σοκάκια του τελευταίου, με τα μικρά μπαρ, εστιατόρια, casa do fado, αλλά και πλέον τα καταστήματα νέων σχεδιαστών που μένουν μέχρι αργά ανοιχτά, οι νέοι έχουν τον πρώτο λόγο, διασκεδάζοντας είτε σε μαγαζιά είτε έξω με μπίρες στο χέρι (από 0,80 ευρώ στο περίπτερο). Αυτές οι ημέρες και ώρες -που είναι οπωσδήποτε απαγορευτικές για αγοραφοβικούς-, η ατμόσφαιρα στο Bairro Alto «φέρνει» σε πάρτι· ένα υπαίθριο πάρτι που... σβήνει τις πρώτες πρωινές ώρες, όταν τα μπουκάλια μπίρας δίνουν τη θέση τους στο δικό τους «βρώμικο» που ακούει στο όνομα bifana (χοιρινό φιλέτο σε ψωμάκι). Πολλά κιόσκια, esplanadas όπως τα ονομάζουν, δηλαδή αίθρια, υπάρχουν σε διάφορα σημεία της πόλης και κυρίως στις πλατείες, αλλά και σε κεντρικούς δρόμους, όπως η τεράστια και καταπράσινη λεωφόρος Ελευθερίας (Αvenida de Libertad). Πνιγμένη στα δέντρα, τα μεσημέρια του καλοκαιριού αποτελεί μια όαση δροσιάς για τους κουρασμένους περιηγητές σε κάποια από τις esplanadas της (από 0,60 ευρώ ο εσπρέσο). Για καφέ, βέβαια, ο τουριστικός οδηγός λέει -κι εμείς συμφωνούμε- ότι είναι must το «A Βrasileira» (Rua Garrett 120, Largo do Chiado), όπου σύχναζε ο μεγάλος Πορτογάλος ποιητής Φερνάντο Πεσόα. Κι εκεί, είναι αλήθεια, συχνάζει... ακόμα διά του πολυφωτογραφημένου γλυπτού του. Αλλά και για γλυκό υπάρχει πρόταση! Φεύγοντας από το κέντρο, παίρνουμε το τραμ Νο 15, με κατεύθυνση προς το Belém. Ωραία κυριακάτικη βόλτα, παρά την αυξημένη κίνηση. Εδώ, αφού δοκιμάσουμε τα παραδοσιακά γλυκά pastéis de Belém, που σερβίρει το ομώνυμο ζαχαροπλαστείο, επισκεπτόμαστε ένα από τα σημαντικότερα αξιοθέατα της πόλης, το Mosteiro dos Jerόnimos, Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO, και έπειτα περνάμε απέναντι, εκεί όπου δεσπόζει το Μνημείο των Εξερευνητών πάνω στο ποτάμι. Με τον Βάσκο Ντα Γκάμα να κρατάει το τιμόνι και τους Pedro Alvares Cabral, Μαγγελάνο και Camoes να ακολουθούν, ανεβαίνουμε στην οροφή του κτιρίου και χαράζουμε πορεία. Πίσω μας το μοναστήρι -πολύ εντυπωσιακό από εδώ πάνω. Αριστερά, η επιβλητική γέφυρα της 25ης Απριλίου, ημερομηνία-σταθμός στην πορτογαλική ιστορία, καθώς ταυτίζεται με την «Επανάσταση των Γαρυφάλλων» του 1974, οπότε και έπεσε η πολυετής δικτατορία του Σαλαζάρ. Δεξιά, ο Πύργος της Μπελέμ (Torre de Belém), το μνημείο του 15ου αιώνα που σηματοδοτούσε την είσοδο και την έξοδο στη Λισαβώνα. Και στο βάθος, ο ωκεανός. Η Λισαβώνα δεν είναι άλλη μια τυπική ευρωπαϊκή πρωτεύουσα. Εδώ, στη μακρινή Δύση της Ιβηρικής χερσονήσου, το βλέμμα αποστρέφεται από την Ευρώπη και κοιτάζει πιο δυτικά. Προς τον Ατλαντικό. Προς τον υπόλοιπο κόσμο. |
