Το Jukebox είναι ένα ημιαυτόματο μηχάνημα αναπαραγωγής μουσικής. Πήρε τ' όνομά του από την λέξη jook ή juke, που στην αφροαμερικάνικη αργκό σημαίνει χορός, πανδαιμόνιο, και τη λέξη box, που σημαίνει κουτί.
Δημιουργός του ήταν ο Λούις Γκλας, ένα τοπικό στέλεχος της General Electric. Μέσα σε ξύλινο κουτί τοποθέτησε ένα φωνογράφο Έντισον με 4 ακουστικούς σωλήνες και μία υποδοχή για νομίσματα. Ο καθένας με 5 σεντς μπορούσε να ακούσει το αγαπημένο του τραγούδι.
Το πρώτο Jukebox τοποθετήθηκε στις 23 Νοεμβρίου 1889 σ' ένα σαλούν του Σαν Φρανσίσκο, εντυπωσιάζοντας τους θαμώνες του. Στις αρχές του 20ου αιώνα οι κύλινδροι αντικαθίστανται από πλάκες γραμμοφώνου και αργότερα με δίσκους 45 στροφών. Το 1927 γίνεται ηλεκτρικό.
Το Jukebox γνώρισε μεγάλη άνθηση στις ΗΠΑ την εποχή της Ποτοαπαγόρευσης και της Μεγάλης Ύφεσης τη δεκαετία του '30. Το συναντάμε σε εστιατόρια, μπαρ (νόμιμα και παράνομα) και κλαμπ, όπου ο κόσμος μπορούσε να ακούσει τις αγαπημένες του επιτυχίες, να χορέψει και να ξοδέψει.
Στις μέρες μας, το Jukebox είναι συλλεκτικό αντικείμενο, ιδιαίτερα τα Βούρλιτζερ, που είναι αληθινά έργα τέχνης.
Μια δευτερη περιοδος διαδοσης του τζουκ μποξ ηταν στα χρονια του Β'Παγκοσμιου Πολεμου,οταν οι ως τοτε μεγαλες ορχηστρες χορου διαλυθηκαν λογω επιστρατευσης των μελων τους και ο κοσμος μεσα στο κλιμα της γενικης κατηφειας ηθελε να διασκεδαζει με την μικροτερη δυνατη επιβαρυνση.Αυτη η περιοδος κρατησε ως τα μεσα της δεκαετιας του 60.
Προδρομος του τζουκ μποξ ηταν η λατερνα,που εμφανιστηκε τον 18ο αιωνα στην Ευρωπη,γνωστη το 1880 στην Αθηνα ως ρομβια.
Στην δεκαετια του 50 αρχιζουν οι εισαγωγες των τζουκ μποξ στην Ελλαδα,που κατακλυζουν καφενεια,ζαχαροπλαστεια,ταβερνες και κλαμπ με περιεχομενο τις πιο μεγαλες επιτυχιες της εποχης απο το ελληνικο και διεθνες ρεπερτοριο.Το κοινο ακουγε,τραγουδουσε και χορευε διπλα στο εντυπωσιακο,πολυχρωμο κουτι με την εξαιρετικη ηχητικη αποδοση και διαφορα εφφε,οπως ο ηχος του νομισματος που κατρακυλαει απο την σχισμη,η μηχανικη ανευρεση του δισκου,το αναβοσβησιμο των γλομπων,κλπ.
Για πολλους η συνηθεια λειτουργουσε οπως σημερα η παραγγελια στην ορχηστρα η ακομα ως ΄βημα΄προβολης καθως υποχρεωνες το ακροατηριο να προσεξει υποχρεωτικα την επιλογη σου.
Τα πρώτα jukebox ήταν απλά ξύλινα κουτιά με κερματοδέκτες και μερικά πλήκτρα. Στο πέρασμα του χρόνου άρχισαν να διακοσμούνται όλο και πιο πολύ, χρησιμοποιώντας χρώμιο, χρωματιστούς φωτισμούς, περιστρεφόμενα φώτα και διάφορα άλλα εφέ. Πολλοί θεωρούν την δεκαετία του 1940 "χρυσή εποχή" του jukebox όπου ήταν διακοσμημένα με γοτθικού στυλ με καμπύλες σαν ηλεκτρικό ουράνιο τόξο. Ο δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος και η οικονομική κρίση είχαν περάσει και έτσι νέα σχέδια αντικατοπτρίζανε την νέα διάθεση. Ακόμα πριν από αυτό τα διακοσμημένα jukebox ήταν μία από τις λίγες εξόδους διαφυγής από τα προβλήματα αυτά. Η αισθητική προχώρησε από τα απλά ξύλινα κουτιά στις αρχές του 1930 σε πανέμορφα φωτιστικά με πλαστικά τύπου μαρμάρου και κίνηση χρωμάτων στο μοντέλο της Wurlitzer 850 Peacock το 1942. Αλλά, όταν οι Η.Π.Α. μπήκαν στον πόλεμο, το μέταλλο και το πλαστικό ήταν απαραίτητα για τον πόλεμο και η παραγωγή jukebox περιορίστηκε. Το 1943 το Wurlitzer 950 είχε ξύλινoυς κερματοδέκτες για εξοικονόμηση μετάλλου. Πρέπει να σημειωθεί ότι, επειδή οι μηχανισμοί ήταν μεταλλικοί, δεν παράγονταν εκείνο τον καιρό, αλλά αντίθετα υπήρχε ένα ξύλινο πλαίσιο, στο οποίο έμπαινε το εσωτερικό του jukebox. Και, επειδή πολλοί μηχανισμοί ήταν χειροποίητοι, πολλά από τα μηχανήματα είχαν τμήματα που δεν χωρούσαν και απαιτούσαν τροποποιήσεις. Το 1943 το Wurlitzer Victory είχε γυάλινα φωτιστικά μέρη αντί για πλαστικά. Μετά τον πόλεμο τα υλικά έγιναν πάλι διαθέσιμα οπότε και η επιτυχία των jukebox επέστρεψε.
Κάτι χαλασμένα τζουκ μποξ
παίζουνε τα τραγούδια μας. Το βράδυ όταν βρέχει, τα σιγοτραγουδάνε
κάτι κορίτσια του καμπαρέ
στη Λάρισα και το Μεταξουργείο
καπνίζοντας αργά, κάτω από γέφυρες.
Τα Σάββατα κάτι μεθυσμένοι
λεηλατημένοι φαντάροι
τα χορεύουνε στη Θήβα και στη Χαιρώνεια.
Κάτι χαλασμένα τζουκ μποξ
παίζουνε τα τραγούδια μας.
Τη μέρα πια, μέσα σε φορτηγά, γιαπιά,
και σε φωτιά
δεν ακούγεται, δεν ακούγεται, δεν ακούγεται
τίποτα.
Δημιουργός του ήταν ο Λούις Γκλας, ένα τοπικό στέλεχος της General Electric. Μέσα σε ξύλινο κουτί τοποθέτησε ένα φωνογράφο Έντισον με 4 ακουστικούς σωλήνες και μία υποδοχή για νομίσματα. Ο καθένας με 5 σεντς μπορούσε να ακούσει το αγαπημένο του τραγούδι.
Το πρώτο Jukebox τοποθετήθηκε στις 23 Νοεμβρίου 1889 σ' ένα σαλούν του Σαν Φρανσίσκο, εντυπωσιάζοντας τους θαμώνες του. Στις αρχές του 20ου αιώνα οι κύλινδροι αντικαθίστανται από πλάκες γραμμοφώνου και αργότερα με δίσκους 45 στροφών. Το 1927 γίνεται ηλεκτρικό.
Το Jukebox γνώρισε μεγάλη άνθηση στις ΗΠΑ την εποχή της Ποτοαπαγόρευσης και της Μεγάλης Ύφεσης τη δεκαετία του '30. Το συναντάμε σε εστιατόρια, μπαρ (νόμιμα και παράνομα) και κλαμπ, όπου ο κόσμος μπορούσε να ακούσει τις αγαπημένες του επιτυχίες, να χορέψει και να ξοδέψει.
Στις μέρες μας, το Jukebox είναι συλλεκτικό αντικείμενο, ιδιαίτερα τα Βούρλιτζερ, που είναι αληθινά έργα τέχνης.
Μια δευτερη περιοδος διαδοσης του τζουκ μποξ ηταν στα χρονια του Β'Παγκοσμιου Πολεμου,οταν οι ως τοτε μεγαλες ορχηστρες χορου διαλυθηκαν λογω επιστρατευσης των μελων τους και ο κοσμος μεσα στο κλιμα της γενικης κατηφειας ηθελε να διασκεδαζει με την μικροτερη δυνατη επιβαρυνση.Αυτη η περιοδος κρατησε ως τα μεσα της δεκαετιας του 60.
Προδρομος του τζουκ μποξ ηταν η λατερνα,που εμφανιστηκε τον 18ο αιωνα στην Ευρωπη,γνωστη το 1880 στην Αθηνα ως ρομβια.
Στην δεκαετια του 50 αρχιζουν οι εισαγωγες των τζουκ μποξ στην Ελλαδα,που κατακλυζουν καφενεια,ζαχαροπλαστεια,ταβερνες και κλαμπ με περιεχομενο τις πιο μεγαλες επιτυχιες της εποχης απο το ελληνικο και διεθνες ρεπερτοριο.Το κοινο ακουγε,τραγουδουσε και χορευε διπλα στο εντυπωσιακο,πολυχρωμο κουτι με την εξαιρετικη ηχητικη αποδοση και διαφορα εφφε,οπως ο ηχος του νομισματος που κατρακυλαει απο την σχισμη,η μηχανικη ανευρεση του δισκου,το αναβοσβησιμο των γλομπων,κλπ.
Για πολλους η συνηθεια λειτουργουσε οπως σημερα η παραγγελια στην ορχηστρα η ακομα ως ΄βημα΄προβολης καθως υποχρεωνες το ακροατηριο να προσεξει υποχρεωτικα την επιλογη σου.
Τα πρώτα jukebox ήταν απλά ξύλινα κουτιά με κερματοδέκτες και μερικά πλήκτρα. Στο πέρασμα του χρόνου άρχισαν να διακοσμούνται όλο και πιο πολύ, χρησιμοποιώντας χρώμιο, χρωματιστούς φωτισμούς, περιστρεφόμενα φώτα και διάφορα άλλα εφέ. Πολλοί θεωρούν την δεκαετία του 1940 "χρυσή εποχή" του jukebox όπου ήταν διακοσμημένα με γοτθικού στυλ με καμπύλες σαν ηλεκτρικό ουράνιο τόξο. Ο δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος και η οικονομική κρίση είχαν περάσει και έτσι νέα σχέδια αντικατοπτρίζανε την νέα διάθεση. Ακόμα πριν από αυτό τα διακοσμημένα jukebox ήταν μία από τις λίγες εξόδους διαφυγής από τα προβλήματα αυτά. Η αισθητική προχώρησε από τα απλά ξύλινα κουτιά στις αρχές του 1930 σε πανέμορφα φωτιστικά με πλαστικά τύπου μαρμάρου και κίνηση χρωμάτων στο μοντέλο της Wurlitzer 850 Peacock το 1942. Αλλά, όταν οι Η.Π.Α. μπήκαν στον πόλεμο, το μέταλλο και το πλαστικό ήταν απαραίτητα για τον πόλεμο και η παραγωγή jukebox περιορίστηκε. Το 1943 το Wurlitzer 950 είχε ξύλινoυς κερματοδέκτες για εξοικονόμηση μετάλλου. Πρέπει να σημειωθεί ότι, επειδή οι μηχανισμοί ήταν μεταλλικοί, δεν παράγονταν εκείνο τον καιρό, αλλά αντίθετα υπήρχε ένα ξύλινο πλαίσιο, στο οποίο έμπαινε το εσωτερικό του jukebox. Και, επειδή πολλοί μηχανισμοί ήταν χειροποίητοι, πολλά από τα μηχανήματα είχαν τμήματα που δεν χωρούσαν και απαιτούσαν τροποποιήσεις. Το 1943 το Wurlitzer Victory είχε γυάλινα φωτιστικά μέρη αντί για πλαστικά. Μετά τον πόλεμο τα υλικά έγιναν πάλι διαθέσιμα οπότε και η επιτυχία των jukebox επέστρεψε.
Κάτι χαλασμένα τζουκ μποξ
παίζουνε τα τραγούδια μας. Το βράδυ όταν βρέχει, τα σιγοτραγουδάνε
κάτι κορίτσια του καμπαρέ
στη Λάρισα και το Μεταξουργείο
καπνίζοντας αργά, κάτω από γέφυρες.
Τα Σάββατα κάτι μεθυσμένοι
λεηλατημένοι φαντάροι
τα χορεύουνε στη Θήβα και στη Χαιρώνεια.
Κάτι χαλασμένα τζουκ μποξ
παίζουνε τα τραγούδια μας.
Τη μέρα πια, μέσα σε φορτηγά, γιαπιά,
και σε φωτιά
δεν ακούγεται, δεν ακούγεται, δεν ακούγεται
τίποτα.
