Η Μονεμβάσια, ή Μονεμβασιά, γνωστή στους Φράγκους ως Μαλβασία, είναι μια μικρή ιστορική πόλη της ανατολικής Πελοποννήσου, της επαρχίας Επιδαύρου Λιμηράς, στο Νομό Λακωνίας.
Είναι περισσότερο γνωστή από το μεσαιωνικό φρούριο, επί του ομώνυμου "Βράχου της Μονεμβασιάς", που αποτελεί στην κυριολεξία μικρή νησίδα που συνδέεται με γέφυρα σε σχηματιζόμενο λαιμό συνολικού μήκους 400 μέτρων με τη σημερινή παράλια κατ΄ έναντι πόλη επί της λακωνικής ακτής.
Η Παλιά Μονεμβασιά, νότια του βράχου.
Η ανάκτηση της Πελοποννήσου από τους Βενετούς (1685-1715) είχε ως αποτέλεσμα και την επανεγκατάσταοη κατοίκων στη Μονεμβασία, που ορίστηκε πρωτεύουσα του διαμερίσματος της Λακωνίας. Ο πληθυσμός της, όμως, που το 1700 είχε φθάσει στους 8.000 περίπου, μειώθηκε πάλι θεαματικά κατά τη δεύτερη τουρκοκρατία (1715-1821) και το λιμάνι της δεν παρουσίαζε πια καμιά σχεδόν κίνηση.
Mόνη εμβασία», η Mονεμβασία, ο τόπος δηλαδή που έχει μία μόνο είσοδο. Eνας άγριος βράχος, η Ακρα Mινώα (κάποιος ναυτικός σταθμός του βασιλέως Mίνωος ξεχασμένος μες στα χρόνια), που ξεχώρισε από την Πελοπόννησο με έναν σεισμό το 375 μ.X., ο οποίος κράτησε τη σύνδεση μαζί της με μια μικρή στενή χερσόνησο. Tα συναξάρια και τα χρονικά λένε πως εδώ κρύφτηκαν το 588 οι Λάκωνες για να γλιτώσουν από τους Aβάρους. Πιστεύεται, επίσης, πως πάλι εκεί κατάφυγαν οι Λάκωνες τον καιρό των μεγάλων σλαβικών επιδρομών στον Mεσαίωνα. Eκεί πάντως, στο τέλος του 6ου μ.X. αιώνα, άρχισε η Mονεμβασία να εμφανίζεται στην Ιστορία, αλλάζοντας διαδοχικά αφέντες.
Μέσα στο κάστρο έχουν γίνει πολλά όμορφα μαγαζιά, καφέ, εστιατόρια, μπαρ, καταστήματα τοπικών προϊόντων κ.λπ., που πραγματικά χαίρεσαι να τα βλέπεις και να κάθεσαι. Και τα μπαράκια του Κάστρου είναι πολύ όμορφα. Το φαγητό είναι μεν γραφικό, αλλά χωρίς γευστικές εξάρσεις.
Eίναι χωρισμένη στην Πάνω Πόλη και στην Kάτω Πόλη. H Πάνω Πόλη ή Kάστρο ή Γουλάς είναι ακατοίκητη και γεμάτη ερείπια βυζαντινών και μεταβυζαντινών χρόνων. Στην πλατεία του Kάστρου βρίσκονται τα ερείπια του σπιτιού του Bενετσάνου Προβλεπτή Pενιέρη. Στο μαρμάρινο στόμα της δεξαμενής χαραγμένο το οικόσημό του και η χρονολογία 1511. Στη δυτική πλευρά θα δείτε, χτισμένη στο χείλος σαν έτοιμη να πέσει στον γκρεμό, την Aγία Σοφία που έκτισε ο αυτοκράτωρ Aνδρόνικος B΄ και θεωρείται από τις ωραιότερες βυζαντινές εκκλησίες του 14ου αιώνα.
Πίσω από τα μεσαιωνικά τείχη της Μονεμβασιάς κρυβεται η πολη του ονειρου και της ποίησης. Για πολλούς η Λακωνία αρχίζει και τελειώνει εδώ, στα τείχη και τις πολεμίστρες, στις βεράντες που μοιάζουν να αιωρούνται πάνω από τη θάλασσα, στις σκοτεινές καμάρες και στις σκεπές από κεραμίδια που φτάνουν μέχρι το κύμα. Τα ανηφορικά της δρομάκια είναι στολισμένα με χουρμαδιές και ροδιές, αλλά και τις ξύλινες βαριές πόρτες των σπιτιών, που στολίζουν παλαιά οικόσημα σκαλισμένα στην πέτρα.
Αντέχεις το σκαρφάλωμα στην Άνω Πόλη; Τα σκαλιά είναι πολλά και χορταριασμένα αλλά δεν είναι κρίμα να μην το προσπαθήσεις; Στην κορυφή σε περιμένει μια πόλη – φάντασμα, ερημωμένη εδώ και αιώνες, γεμάτη από παλιά αρχοντικά, χαμάμ, δρομάκια, στέρνες και εκκλησίες και μια θέα μοναδική. Στολίδι της Άνω Πόλης η εκκλησία της Αγίας Σοφίας. Καλύτερες ώρες να την επισκεφτείς είναι νωρίς το πρωί ή αργά το απόγευμα. Χτίστηκε κατά την περίοδο της βυζαντινής ακμής και η παράδοση λέει ότι έχει 101 παράθυρα και πόρτες – όρκο για αυτό δεν παίρνω γιατί δεν τα μέτρησα, ήμουν απασχολημένη να χαζεύω τις μοναδικές τοιχογραφίες. Ταξίδι στο χρόνο θα κάνεις, μια μικρή μελαγχολία θα τη νιώσεις για τις αλλοτινές δόξες, αλλά συνολικά θα κατέβεις τα σκαλιά περήφανος για την ομορφιά, την παράδοση και τον πολιτισμό της χώρας μας.
Αμμώδεις ή με πολύχρωμα βότσαλα, πολυσύχναστες ή ερημικές, όλες με πεντακάθαρα κρυστάλλινα νερά. Πολλές από αυτές είναι βραβευμένες με Γαλάζια Σημαία, δείγμα της καθαριότητας και της οργάνωσής τους.
